Ρίνους Μίχελς και Γιόχαν Κρόιφ: Οι θρύλοι που άλλαξαν την ιστορία του Ολλανδικού ποδοσφαίρου

   

   Ο Ρίνους Μίχελς (Rinus Michels) και ο Γιόχαν Κρόιφ (Johan Cruyff) ανέπτυξαν το Τotal football τις δεκαετίες 1960 και 1970 για να φτιάξουν έναν πανίσχυρο Ajax και κατ' επέκταση μια πολύ ισχυρή εθνική ομάδα, φέρνοντας επανάσταση όχι μόνο στο Ολλανδικό ποδόσφαιρο αλλά γενικά στην Ευρώπη. Μέρες ευημερίας για το ποδόσφαιρο της χώρας, κάτι που καθρέφτιζε την γενική εικόνα ανάστασης του Άμστερνταμ μετά την καταστροφή που σκόρπισε ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος.

  

  Η ζημία από τον πόλεμο έπληξε πολύ σοβαρά την χώρα η οποία διέθεσε και όλους τους πόρους της, στην κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη της, στην δεκαετία του 1950. Ενώ το εθνικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου της, ιδρύθηκε το 1956.

   Μετά τον πόλεμο, η ολλανδική κοινωνία εισήγαγε νόμους, που κατά πολλούς θεωρήθηκαν ταμπού: καμία εισβολή στην ιδιωτική ζωή από το κράτος, αύξηση του κρατικού εξαναγκασμού και αναγνώριση των εθνικών διαφορών. Κάθε ταμπού είχε μακροχρόνιο αντίκτυπο στο ολλανδικό πολιτιστικό σύστημα και διαπέρασε την άποψη ότι οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς να αντιμετωπίζονται σαν παιδί από το κράτος. Η πρόοδος της δεκαετίας του 1950 έθεσε τα θεμέλια για την οικονομική, πολιτιστική και αθλητική αναβίωση στην δεκαετία του 1960 και οδήγησε την Ολλανδία να γίνει γνωστή ως ένα λαμπρό φως της δημοκρατίας.

   Το ποδόσφαιρο της χώρας βίωσε την πλήρη ώθηση της εξέλιξης αυτής, καθώς από την ζοφερή κατάσταση του αντί επαγγελματισμού, οδηγήθηκε σε μια γενετική εμμονή που έφερε επανάσταση στο παιχνίδι. Αυτό ήταν έργο, κυρίως δύο ανδρών: του Johan Cruyff και του Rinus Michels.  

    Ο Cruyff μεγάλωσε στο Άμστερνταμ και άρχισε να υποστηρίζει τον Ajax από πολύ μικρός. Στα 13 του, έφυγε από το σχολείο για να εργαστεί στο κατάστημα αθλητικών ενδυμάτων Perry Van der Kar, το οποίο είχε στενή σχέση με την ομάδα του Ajax. Στη συνέχεια προσχώρησε στην ομάδα νέων και ασχολήθηκε ακόμη περισσότερο με το σύλλογο όταν πέθανε ο πατέρας του, και η μητέρα του παντρεύτηκε έναν υπάλληλο του γηπέδου του Ajax, «τον θείο Henk», ο οποίος πήρε τον Cruyff να δουλέψει μαζί του στο γήπεδο. Γι 'αυτόν τον λόγο είχε την τύχη να ζει τον σύλλογο από μέσα, από μικρή ηλικία.

 

   Ο Cruyff δεν ήταν μόνο ένας ξεχωριστός παίκτης, αλλά και ένας ξεχωριστός άνθρωπος. Ήταν ένας επαναστάτης που ήθελε να εκφράσει τις δικές του ιδέες και απόψεις, ένας άνθρωπος που εμφανιζόταν αργά στην προπόνηση και κάπνιζε στο ημίχρονο, αλλά σύντομα έγινε ο ψυχή της πρώτης ομάδας του Ajax.

   Το 1965, ο Rinus Michels πήρε τα ηνία του Ajax, και ο Cruyff μπήκε αμέσως στην αρχική εντεκάδα. Ο Michels ξεκίνησε δίνοντας στους παίκτες αύξηση μισθού, ώστε να μπορούν να επικεντρωθούν αποκλειστικά στο ποδόσφαιρο χωρίς να χρειάζεται να κάνουν και άλλη δουλειά. Οι Cruyff και Michels έγιναν δύναμη στο ολλανδικό και ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο μέσω του διάσημου συστήματος Total Football, που σημαίνει ότι οποιοσδήποτε παίκτης μπορεί να παίξει σε οποιαδήποτε θέση ανά πάσα στιγμή. Ο Michels το περιέγραψε ως «καρουζέλ θέσεων» με ενσωματωμένη σε μεγάλο βαθμό την παγίδα του οφσάιντ. Ωστόσο, δεν ήταν αποκλειστικά δική του παραγωγή. Δανείστηκε τις ιδέες του Total Football από την ομάδα της River Plate, την δεκαετία του 1940, της Burnley την δεκαετία του 1950, καθώς και από τη διάσημη ομάδα της Ουγγαρίας του Gusztáv Sebes την δεκαετία του 1950, της θρυλική ομάδα των Μαγιάρων. 

   Υπό τον προπονητή Χάρι Ποτς, η  Burnley είχε υιοθετήσει ένα σύστημα που την οδήγησε να κερδίσει τον τίτλο του πρωταθλήματος Αγγλίας το 1959-60. Στην Αργεντινή, η River Plate δημιούργησε μια εξαιρετική ομάδα που ονομάστηκε «La Máquina» (η μηχανή) με ηγέτες τους Carlos Munoz, Jose Manuel Moreno, Adolofo Pedernera και Angel Labruno. Μαζί είχαν τελειοποιήσει την ιδέα του «ψεύτικου εννιά» και μιας συχνής αλλαγής θέσεων των επιθετικών καθώς και σχηματισμών.

   Ο Cruyff ήταν ο μαέστρος του Total Football στο γήπεδο, τόσο για τoν Ajax όσο και για την εθνική Ολλανδίας. Με την πρόβλεψη, το διάβασμα του παιχνιδιού και την επιτάχυνσή του, φάνηκε να κατέχει ολόκληρο το γήπεδο. Μόνο ονομαστικά κεντρικός επιθετικός, ήταν ο ενορχηστρωτής και ο εκτελεστής στις ομάδες του. Για τους αντιπάλου του ήταν σαν να προσπαθούν να σταματήσουν τον αέρα όπως έχει πει ο Michels, επίσης πως  χωρίς τον Johan δεν υπάρχει ομάδα.

 

   Αυτή η νέα, ευέλικτη και εντυπωσιακή μόδα ποδοσφαίρου αντικατοπτρίζει την μεταπολεμική αναγέννηση της Ολλανδίας. Ενέπνευσε πολλές γενιές ποδοσφαιριστών και διαφορετικές τακτικές προσεγγίσεις, όπως το Catenaccio. Ένα σύστημα που κυριολεκτικά κλείδωνε τους δρόμους προς την εστία και θεωρείται η πιο αποτελεσματική και καινοτόμος αμυντική στρατηγική που έχει επινοηθεί ποτέ. Δημιουργός της ο Ελένιο Ερέρα την δεκαετία του 1960. Το Total Football όμως, σκότωσε με ευκολία το σύστημα αυτό, καθώς εξαντλούσε την άκαμπτη αμυντική γραμμή με συνεχείς αλλαγές στις κατευθύνσεις των ποδοσφαιριστών, τραβώντας τους  μακριά από τη θέση τους και δημιουργώντας κενά στις πίσω γραμμές.

   Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60 και της δεκαετίας του '70, το Total Football οδήγησε τον Ajax σε πολλές διακρίσεις: η ομάδα έπαιξε το καλύτερο ποδόσφαιρο και ολοκλήρωσε με ένα τέλειο ρεκόρ εντός (46 νίκες, 0 ήττες και 0 ισοπαλίες) για δύο συνεχόμενες σεζόν (1971-72 και 1972-73 ). Υπέστησαν μόνο μία ήττα σε όλη τη σεζόν της Eredivisie το 1971-72 και πανηγύρισαν τέσσερις τίτλους το 1972, κερδίζοντας τον τίτλο πρωταθλήματος, το Κύπελλο KNVB, το Ευρωπαϊκό Κύπελλο και το Διηπειρωτικό Κύπελλο. Λόγω της τεράστιας αυτής επιτυχίας του Ajax και του Total Football,  Ευρωπαίοι γίγαντες όπως η Ρεάλ Μαδρίτης άρχισαν να χρησιμοποιούν το σύστημα στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

  Ωστόσο, το σύστημα έγινε παγκοσμίως διάσημο στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974, όπου η Ολλανδία τερμάτισε δεύτερη χάρη στον πρωταγωνιστή της Cruyff και του προπονητή Rinus Michels. Οι Ολλανδοί έπαιξαν εκπληκτικό ποδόσφαιρο καθ 'όλη τη διάρκεια του τουρνουά, νίκησαν την Αργεντινή, τη Βραζιλία και τη Δυτική Γερμανία (στη φάση των ομίλων) και ως εκ τούτου χαρακτηρίστηκαν ως «η καλύτερη ομάδα στο Παγκόσμιο Κύπελλο» από τον προπονητή της Βραζίλιας, Μάριο Ζαγκάλο. Στη συνέχεια συνάντησαν εκ νέου την Δυτική Γερμανία, αυτή την φορά στον τελικό. Ένα κρίσιμο παιχνίδι για τον λαό της Ολλανδίας. Ήθελαν να νικήσουν τους αντιπάλους τους για να τους δείξουν ότι είχαν ανακάμψει από τον πόλεμο και ότι ήταν μια διαφορετική χώρα με διαφορετικές αξίες. Μια ολλανδική νίκη θα συμβόλιζε μια νίκη για τη σύγχρονη δημοκρατία και την ευημερία ( κάτι που συνοψίζεται από το Total Football). 

  Η Ολλανδία έχασε τον τελικό, παρόλο που κυριάρχησε μέσα στο γήπεδο, παίζοντας  όμορφο και επιθετικό ποδόσφαιρο. Ο αρχηγός της Δυτικής Γερμανίας Franz Beckenbauer είπε: ''Το να μείνουμε πίσω στο σκορ ήταν καλό για εμάς. Οι Ολλανδοί χαλάρωσαν και καταφέραμε να μπούμε στον αγώνα''. 

   Παρά την απώλεια, ήταν σαφές πόσο μεγάλη πρόοδο είχε κάνει η Ολλανδία, όσον αφορά το ποδόσφαιρο και τη μεταπολεμική ανάκαμψη. Οι Cruyff και Michels είχαν εμπνεύσει μια γενιά ανθρώπων, ενώ έφτιαξαν ένα σύστημα που ώθησε τον Ajax σε πολλές νέες επιτυχίες. Δύο άνθρωποι που ενέπνευσαν και συνεχίζουν να εμπνέουν χιλιάδες νέους προπονητές μέχρι και σήμερα. Δύο άνθρωποι θρύλοι, όχι μόνο για το Ολλανδικό αλλά για το παγκόσμιο ποδόσφαιρο.

Νίκος Βράντσης